چگونه مد در ایران به وجود آمد

تاریخچه مد در ایران | شروع مد در ایران به دربار قاجاریه بر می گردد. البته در آن زمان مدهای اروپایی بخصوص فرانسوی فقط در دربار مشاهده می شد. اما در دوران رضاشاه تجدد و مدگرایی به مردم عادی هم سرایت پیدا نموده و با ایجاد مغازه های خیابان جمهوری و شکل گیری طبقه متوسط ایرانی بحث مد داغ تر شد.

بر اساس اطلاعات موجود در ایران، آقایان پیشگامان مدگرایی بوده اند. آنها که در دوران قاجاریه و سال های نخست حکومت رضاشاه مجال بیشتری برای استفاده از مدل های غربی و آراستن ظاهر خود در اختیار داشتند، در سال های بعد کم کم عرصه را به خانم ها واگذار کردند.

به واسطه رونق گرفتن تجارت فرامرزی، افزایش تولید و خدمات، افزایش تقاضای مصرف کنندگان، به وجود آمدن رفاه نسبی در زندگی طبقه متوسط جامعه، انسان ها را به سوی ظاهری آراسته و توجه بیشتر به ظواهر زندگی سوق داد.

آنگونه که شواهد تاریخی نشان می دهد، از سال های آغازین دهه 20 خورشیدی برای نخستین بار حرف از مد و سالن های مد بین زنان خانواده های اعیان تهرانی به میان آمد. اما ابتدا موضع غالب جامعه به این قضیه با دید اکراه همراه بود.

قصه تاریخچه مد در ایران از کجا شروع شد؟

زینت جهانشاه حدود سال 1931 میلادی به همراه پدرش، سرهنگ حبیب الله فرود، سرپرست محصلان وزارت جنگ آن روزها، خاک ایران را به مقصد آلمان ترک نمود.

سرهنگ برای ماموریت به برلن رفت و دخترش را به مدرسه دخترانه لته فراین که یک آموزشگاه بین المللی معروف بود سپرد. لته فراین جایی بود که دخترها با علم خانه داری تکمیلی آشنا می شدند و علاوه بر آن باید چیزهایی را مانند تندنویسی و ماشین نویسی هم یاد می گرفتند.

به مدت یکسال و نیم علوم قضایی، آشپزی، پرنده شناسی، حیوان شناسی و حتی نحوه ذبح و تمیز کردن و پختن جانوران، الگوسازی زنانه، خیاطی، لباسشویی، اتو و رفو، وصله کردن لباس و … هم در این مدرسه به زینت جوان تعلیم داده شد.

بعد از آن او با یک افسر جوان ازدواج کرد و برای اقامتی که دو سال و نیم طول کشید، راهی برن پایتخت سوئیس شد. آنجا بود که زینت علاقه خود را به هنر خیاطی جدی تر از گذشته دنبال کرد و یک سال را تمام صرف یادگرفتن روش برش روی مانکن از یک خانم سوئیسی نمود.

گرچه وابستگی نظامی شوهرش باعث شد آنها سوئیس را نیز ترک کنند، اما در عوض به شهری پا گذاشتند که یکی از مراکز اصلی صدور مد به تمام دنیا بوده و هنوز هم بشمار می آید.

از بوتیک های شهر پاریس تا خیاط خانه تهران

زینت جهانشاه تخصص خیاطی خود را در پاریس  گرفت. سپس از بالمن که آن روزها چندان شناخته شده و معروف نبود، برش و دوخت آموخت. در مدت یک ماه این دختر ایرانی با رموز خیاطی مدرن وقت، همینطور طرز اداره نمودن یک بوتیک پی برده و آشنا گردید.

همین قضایا به او کمک کرد تا یک سال پس از بازگشت به وطنش ایران بتواند اولین بوتیک ایرانی را در تهران تاسیس نموده و نام خود را به عنوان اولین کسی که پای مد را به ایران باز کرد، در تاریخ ثبت نماید، وی به عنوان اولین زن طراح مد ایرانی شناخته می شود.

نمایشی که خیاط خانه او را معروف کرد

در سال 1321 خورشیدی زینت جهانشاه به همراه همسرش از سوئیس به ایران برگشت. یک سال بعد او خیاط خانه خود را در خیابان امیریه تهران تاسیس کرد و با همراهی پنج نفر کارگر هر آنچه را که در طول سفرها و اقامتش در فرنگ آموخته بود به خانم های تهرانی عرضه نمود.

با فرستادن کارت دعوت و پیغام و چند تلفن به خانم های معتبر، زینت موفق شد پای حدود 15 نفر از زنان سرشناس شهر را به نمایش افتتاحیه خیاط خانه اش باز کند. بیشتر این خانم ها از فرنگ رفته ها بودند و با نمایش مد لباس آشنایی داشتند. در این مراسم 90 دست لباس زنانه مخصوص صبح، عصر و شب به نمایش گذاشته شد.

معرفی لباس ها را هم خود جهانشاه بر عهده داشت و موقع نمایش هر کدام اسم و توضیحاتی درباره شان ارائه می داد. جالب است بدانید نام تمام این لباس های ایرانی از روی فصل های سال یا گل ها انتخاب شده بود. هرچند که جنس پارچه هایشان مانند تمام پارچه های مصرفی آن سال ها فرنگی بود و متری 20 تا 25 تومان قیمت داشتند.

مدل لباس های طراحی شده توسط زینت جهانشاه هم، بیشتر مطابق مد کریستین دیور بود. این لباس ها بیشتر به رنگ سیاه و قهوه ای و قیمتشان به عنوان مثال برای پیراهن بعد از ظهر 50 تومان و پالتوها 100 تومان بود. نمایش دو ساعت و نیم طول کشید و اتفاقا نه تنها خانم های حاضر در مجلس، بلکه تمام آنها که وصف نمایش خیره کننده خیاط خانه جهانشاه را شنیده بودند استقبال زیادی از جادوی مد او کردند.

دستمزدهای دوخت لباس

مانکن هایی که باید لباس های این برنامه بر روی آنها نمایش داده می شدند، از بین خانم ها و دختران دوست و آشنا انتخاب شده بودند. خوشبختانه چون محیط خیاط خانه و این برنامه خاص کاملا زنانه بود، از طرف خانواده این مانکن های آماتور و خودشان مخالفتی صورت نگرفت.

اما به هر حال آموزش طرز راه رفتن، ایستادن و نمایش لباس دردسرهای زیادی به همراه داشت. این دختر خانم ها بین 18 تا 25 سال سن داشتند و پرو و آماده کردن لباس هایشان 3 ماه طول کشید. البته برخلاف تصور، گیسوان مانکن ها ساده و بی آرایش بود. چون در آن زمان سلمانی رفتن و آرایش مانند امروز امری عادی به حساب نمی آمد.

دخترها نه تنها بابت اینکه مانکن شده بودند از زینت جهانشاه دستمزدی دریافت ننمودند، بلکه تعدادی از لباس ها را نیز خریدند و رفتند. اجرت دوخت لباس در خیاط خانه به این شرح بود، لباس روز از 110 تا 150 تومان، لباس شب بین 200 تا 250 تومان، کت و دامن یا پالتو همراه با روسری 300 تومان.

دوران بازنشستگی

زینت جهانشاه تا سال 1347 خورشیدی کار خیاطی را ادامه داد. در این مدت چند باری محل خیاط خانه اش را تغییر داد، تا اینکه بالاخره بعد از تولد دخترش زهرا، کم کم خود را بازنشسته نمود. وی شروع کننده راهی بود که با تاسیس خیاط خانه های متعدد و رواج مد و مدگرایی در ایران، آرام آرام رشد کرد و حالا از مرز 70 سالگی هم گذشته است.

پلاک مد مرجع تخصصی مد و پوشاک